MetaHealth is een groot onderzoeksconsortium met fundamentele en toegepaste onderzoekspartners uit zowel publieke als private organisaties. Het programma omvat 19 PhD-projecten en verschillende onderzoeksprojecten van post-docs.
In 2022 ontving het consortium 10 miljoen euro subsidie van NWO voor de jaren 2023 tot 2030 binnen de Nederlandse Nationale Onderzoeksagenda Onderzoek langs Routes door Consortia (NWA-ORC) call. Van het totale budget wordt 1 miljoen euro bijgedragen door de medefinancierende partners, hetzij in natura, hetzij in contanten.
Gezondheid in een microbiële, socioculturele en zorgcontext in de eerste 1000 dagen van het leven door:
Uiteraard kan dit alleen in nauwe samenwerking met alle betrokkenen.
Lees meer
Meer over MetaHealth
Overgewicht en tandcariës zijn twee veel voorkomende, maar ook samen voorkomende gezondheidsaandoeningen bij peuters die opgroeien in gezinnen met een lage sociaaleconomische positie (SEP), wat hen op weg zet naar een slechte algemene gezondheid en sociale achterstand op latere leeftijd.
Een hoge consumptie van suikerhoudende dranken en voedingsmiddelen wordt in verband gebracht met zowel overgewicht als cariës bij kinderen. De huidige aanpak van overgewicht houdt echter geen rekening met de mondgezondheid van deze kinderen. Als gevolg hiervan worden de meeste gezondheidsinterventies geïsoleerd van elkaar ontwikkeld, wat leidt tot dubbel werk, inefficiënt gebruik van middelen en, erger nog, tegenstrijdige boodschappen. Op dit moment is er behoefte aan kennis over de ervaringen, kennis, praktijken en behoeften van ouders en zorgprofessionals met betrekking tot de gezondheid van jonge kinderen. Er is een gebrek aan integratie van mondgezondheidsprofessionals in de jeugdgezondheidszorg, evenals een gebrek aan overheidsbeleid voor het bevorderen van mond- en stofwisselingsgezondheid bij kinderen. Hiervoor is kennis nodig over de beste strategieën voor empowerment van alle belanghebbenden.
Ongunstig gezondheidsgerelateerd gedrag, zoals een hoge suikerhoudende voedselinname, in gezinnen met een laag SEP verklaart slechts gedeeltelijk de grote sociaaleconomische verschillen in mondgezondheid en algemene gezondheid. In plaats daarvan wordt gedacht dat een samenspel van meerdere aspecten, waaronder materiële, psychosociale, gedrags- en biologische factoren verantwoordelijk is voor ongelijkheden in gezondheid. Op dit moment zijn er echter geen multidisciplinaire gegevens beschikbaar die het mogelijk maken om de rol van elk van deze factoren af te wegen en die bruikbare hulpmiddelen bieden voor succesvolle gerichte interventies op verschillende systeemniveaus om obesitas en mondziekten bij kinderen te voorkomen.
Bovendien is onze samenleving minder inclusief voor mensen met een laag SEP. Dit wordt ook weerspiegeld in (gezondheids)onderzoek, waar mensen met een laag SEP vaak ondervertegenwoordigd zijn. Als gevolg hiervan wordt in de kennis over de beste strategieën om ziekten te voorkomen vaak geen rekening gehouden met de perspectieven en behoeften van gezinnen die in kwetsbare omstandigheden leven. Met ‘gezinnen in kwetsbare omstandigheden’ verwijzen we naar gezinnen met compromitterende leefomstandigheden (bijvoorbeeld gezinnen met een laag SEP en/of met een migrantenachtergrond) die risico’s opleveren voor de mond- en stofwisselingsgezondheid van hun kinderen. Op dit moment is er een gebrek aan kennis over de methodologie voor het betrekken en empoweren van dergelijke gezinnen.
Standaard preventieve strategieën voor overgewicht omvatten gecombineerde interventies op het gebied van voeding en lichaamsbeweging. Voor kinderen van 0-5 jaar hebben deze interventies echter slechts kortdurende en kleine effecten laten zien. Er is steeds meer bewijs dat een eenvoudige energiebalans niet volstaat om obesitas te verklaren en dat andere factoren, waaronder biologische mechanismen zoals het microbioom, de resultaten van obesitas kunnen beïnvloeden. De oorzakelijke rol van het microbioom is echter nog niet bewezen.
Het menselijk microbioom wordt gevormd door een samenspel van factoren, waaronder genetische achtergrond, immuunsysteem, cultuur, economie, gedrag en omgeving. Het wordt verworven en ontwikkeld in de eerste levensjaren en er wordt aangenomen dat het een cruciale rol speelt in het immuunsysteem, de hormoonhuishouding, het metabolisme en andere ontwikkelingstrajecten van het kind. Er is steeds meer bewijs dat de zwangerschap en de eerste levensjaren – over het algemeen de eerste 1000 dagen genoemd – van het grootste belang zijn voor de gezondheid gedurende het hele leven van het individu. De kennis over deze belangrijke periode in het leven en het begrip van het samenspel van betrokken factoren, waaronder de ontwikkeling van het microbioom en de bijdrage daarvan aan de orale en metabolische gezondheid van een kind in een socioculturele en zorgcontext, is echter grotendeels afwezig.
We verwachten dat obesitas en mondziekten minder vaak zullen voorkomen, met name bij kinderen die opgroeien in gezinnen in kwetsbare omstandigheden, waardoor sociaaleconomische ongelijkheden in gezondheid zullen afnemen. Dit zal leiden tot een beter welzijn en een hogere kwaliteit van leven voor kinderen. Op de lange termijn zal dit resulteren in lagere gezondheidszorgkosten gerelateerd aan mond- en stofwisselingsziekten voor kinderen en volwassenen.
Het consortium betrekt de kennisketen in de volle breedte, van fundamenteel (UvA-SILS, UvA-IBED, UvA-FMG, VU, AUMC, ACTA, WUR, UTwente, UPorto) tot toegepast onderzoek (AUAS, Inholland, TNO-Microbiologie & Systeembiologie, TNO-Kindergezondheid) en de praktijk (GGD Amsterdam, Gemeente Amsterdam, JTV Amsterdam, NVvK), waaronder publieke (NIBI, Bètapartners, GGD Amsterdam) en private partners (Onkolyze, Supabase, PANEL). De consortiumleden uit de praktijk financieren het programma ook mee, meestal ‘in natura’.
De betrokken disciplines omvatten epidemiologie, volksgezondheid en mondgezondheid, zwangerschap, ontwikkeling en groei van kinderen, participatief actieonderzoek, sociologie, antropologie, gedragswetenschappen, complexe systeembenaderingen, systeemdynamica, mondgezondheid, metabole gezondheid, voeding en leefstijl, microbioom, moleculaire biologie, microbiële ecologie en microbioom-gastheer interacties, computationele modellering en big data en (persuasieve) communicatie, inclusief moderne (e-health) toepassingen.
De interdisciplinariteit van het consortium zal ons in staat stellen om de rol van de microbiële, socioculturele en zorgcontext op de gezondheid in de eerste 1000 dagen van het leven holistisch te benaderen en om gerichte en inclusieve interventies te co-creëren voor het behoud van de orale en metabole gezondheid.
Het MetaHealth project (Figuur) heeft de volgende wetenschappelijke doelstellingen:
Figuur. Stroomdiagram van het project MetaHealth
Het programma startte in januari 2023 met de benoeming van de programmamanager. In maart 2023 werd een Kick-off bijeenkomst georganiseerd voor alle stakeholders. Vanaf april werden de eerste doctoraatsstudenten en postdocs (workpackages 1, 2 en 6) aangesteld zoals voorzien in het voorstel. De stuurgroep benoemde de adviesraad. In oktober 2023 vond een tweede algemene vergadering voor alle belanghebbenden en de eerste vergadering van de adviesraad plaats. Er werden twee projectnieuwsbrieven verspreid onder alle belanghebbenden.
Het programma loopt goed in ons tweede jaar, 2024.
Onze activiteiten in de eerste helft van 2024 in het kort: De Universiteit van Porto en GGD Amsterdam zijn druk bezig met het verzamelen van monsters. Het onderzoek binnen WP1, WP2 en WP6 is goed begonnen. De adviesraad heeft ons geadviseerd over ons eerste NWO-voortgangsrapport. De sequencing van de monsters tijdens het programma wordt gedaan door BaseClear in Leiden. De eerste monsters worden op dit moment gesequenced. Onze website in het Engels en Nederlands is operationeel. We wierven promovendi om WP3 en WP4 te starten en een postdoc voor WP5.
Zie ook de items op de nieuwspagina.
